Zaterdagmiddag, ik sluit mijn laptop na een enerverende week waarin té veel onregelmatigheden het hoofd geboden moesten worden. Ik was redelijk gesloopt en beloofde mezelf dit weekend, behalve wat pouches naaien voor een patiënt en wat klussen in en om huis, te proberen uit te rusten.
Ik belde Kebba in het brandwondenbehandelcentrum nog even om een heftig verbrand patiëntje van 14, die door kokende olie over grote lichaamsdelen gewond raakte, na te bespreken. Maar toen ik Kebba aan de lijn kreeg, klonk hij wat overstuur en buitenadem en zei hij: “Clau er is brand, er staat veel achter ons land in brand, we moeten de bijen redden!”, en hij hing op.
De paniek sloeg bij me toe. Terwijl ik in de auto sprong, belde ik David om te vragen of hij er al van wist. Hij kon bijna geen woord uitbrengen: “Clau, ik stik bijna van de rook, het vuur is overal om ons heen, ik moet ophangen.” Hij was er dus ook…
Met drie auto’s zijn we met alarmlichten aan erheen gesneld, de brandweer bellen….? Welke brandweer…? Vorige maand moest een familielid water hebben voor zijn huis waar de wegenbouwers een meter diepe greppel hadden gemaakt, waardoor hij met de auto niet meer naar binnen of naar buiten kon. Ze hadden daarbij ook de waterleidingen geraakt. Dit duurde 5 weken voort en daarom zocht hij water. Hij is drie brandweerkazernes af geweest om te vragen of een auto hem kon helpen zijn watertanks vol te pompen. Er was slechts een auto op al die kazernes die het nog deed (Bakau, Kotu en Bijilo). Dit omvat het hele toeristengebied… Dus je begrijpt dat ik voor Mariamakunda geen hoop koesterde.
Tijdens onze race naar Mariamakunda kwamen we voor een volgend probleem te staan: de afslag naar MK was geblokkeerd was zonder indicatie van een bruikbare omleiding. We reden met de auto’s lukraak weggetjes in om te proberen een weg te vinden… daar kwamen we een verharde weg tegen die we probeerden op te komen. Helaas lag ook daar een betonnen greppel van 60cm breedte langs de hele weg maar NERGENS een plek waar je overheen kon rijden. Die bewoners kunnen hun huizen dus ook niet meer afrijden, kilometerslang. Uiteindelijk kwamen we pas 40 minuten later op het brandende terrein aan.
Alle mensen die we zagen met emmers en tuinslangen, kapmessen en scheppen, kapotte oliebidons en doeken, zagen er bevuild en onwel uit. Het is Ramadan, de vastenmaand, de buitentemperatuur was 36-38C, het is overal kurkdroog en alles, behalve op ons land, ziet er dor uit.
Achter onze muur schoten vlammen en vonken hoog op, ontsprongen rookhaarden als het vuur weer een nieuwe, droge boom verslond. Het hele terrein van 175 meter breedte achter de muur die 70% van de bijen moet beschermen, stond in brand!!! Onze planten, die de bijen nodig hebben, hingen over onze muur naar dat terrein. Vlak naast onze muur, aan de achterbuur zijde, staan wilde dadelbomen en palmen van wel 15meter hoog met alle droge bladen eronder die er de afgelopen maanden afgevallen waren. Op het lege terrein staat slechts één onafgebouwd huis en een watertank, vol water, maar we konden er niet bij.
Over de hele linie werd door alle werknemers die op het land waren, geblust met emmertjes die we vulden met een tuinslang.
De andere kant van het land, waar de betonnen bijenkasten, de Moringa bomen, de bladdrogers en het Honey Bee Educational Centre staan, brandde nog. Onze Moringa bomen gingen in rook op. Een van onze medewerkers vond Paul, onze beheerder aan de HBEC kant, met zijn gezicht in het zand op de grond liggend, armen gestrekt, brand om hem heen. Hij was in elkaar gezakt van uitputting maar kwam Godzijdank bij toen hij aangesproken werd, op tijd om hem in veiligheid te brengen.
Zijn zoontje schreeuwde plots: “Uncle David, uncle David fire came here!! Fire jumped! Hééééèèlpp!!” David, uitgeput van het inademen van rook, greep een tuinslag en rende erheen. Vlak naast een droge boom van 4 meter hoog met daarnaast een opeenhoping van droog gras van 1 meter hoog en wel 30 meter lang. Gelukkig was het windstil waardoor het vuur gedoofd kon worden voordat het HBEC gesandwicht zou worden tussen twee vuren.
Overal roepen mensen waarschuwingen naar elkaar waar het vuur aangevallen moet worden, overal brandhaarden. Het gebrek aan overzicht in de situatie was slopend. Ik kon Kebba nergens vinden of horen en maakte me erge zorgen. Uiteindelijk bleek hij nabij de bijenkasten uit een van de drinkplaatsen water te scheppen en gaf dat over de muur aan.
Terwijl dit zich allemaal voltrok, probeerde ik een groep van 12 kinderen, sommige op blote voeten, weg te sturen. Dat wilden ze niet! Toen dacht ik hen in een lijn te zetten en water te laten scheppen uit het riviertje dat door ons land loopt en het aan elkaar door te laten geven zodat ik het vuur kon bedwingen met dat water. Maar ook dat lukte niet, ze snapten het niet en ik had geen tijd om “klas” te houden.
Een gigantische palmboom was in brand gegaan, nabij de bijen, de boom viel op onze muur, bijna op een bijenkast, gelukkig tegengehouden door de massa’s planten die over de muur hingen. De mannen daar zagen het gevaar onmiddellijk en met z’n vijven, waaronder Kebba en Ebrima, de chauffeur, duwden ze met man en macht tegen de smeulende boomstam van zo’n 7 meter, om die terug te duwen op het al verbrande terrein en weg van ons verse groen en de bijen. Het was bijna onmogelijk omdat de plantenmassa waar ie in gevallen was, erg veel weerstand bood en zij allen uitgeput waren. Uiteindelijk lukte het om de boom van de muur, over de begroeiing heen, op de grond te krijgen en te blussen.
Toen dat net klaar was vlogen er plots vijf gigantisch hoge bomen van wel 15 meter hoog, in brand, 50 meter van de muur. Daar konden we nooit bij. De mannen besloten dat we dat moesten overlaten aan het lot… en hoopten dat, als die neervallen en vonken verspreiden, die op de al verbrande vlakte zouden vallen.
Na drie-en-een-half uur blussen met het beschikbare water ligt ieder die geholpen heeft ergens op de grond na te hijgen van de stress, rookinhalering en uitputting.
Het grootste percentage weigerde zelfs na deze ramp om water te drinken, want het was nog geen tijd… wat heb ik een bewondering voor zoveel kracht.
Thuisgekomen… wat gegeten, wat gedronken. David had verbazingwekkend weinig schade aan zijn lichaam, ik wat meer omdat ik over een hoge, erg hete muur moest klimmen en drie keer gevallen was omdat mijn bloedsuikerspiegel me in de steek liet in deze stress (ik had nog niet gegeten).
Na een douche, onze eigen AMS-crème op alle deuken, zwellingen, blauwe plekken en schaafwonden gesmeerd. Dat bleek de juiste aanpak, de pijn was de volgende dag bijna weg.
Zondag ben ik teruggegaan om te kijken of de bijen, honden en apen water hadden, we hadden immers alles leeg getrokken, en om de schade op te nemen.
Hoezeer we ons slachtoffer voelden door deze brand… nadat ik alles geïnspecteerd had, kan ik alleen maar zeggen dat we 100 beschermengelen hebben gehad!!!!!
De mazzel factoren:
- David was ter plekke en zag de brand onmiddellijk en is erg goed in aansturen en crisisbeleid
- Het was windstil
- We hadden volop zon waardoor onze twee diepe waterputten met solarpomp volop water gaven door de zonnepanelen
- We hadden toevallig veel mensen op het land voor verschillende klussen die konden helpen.
We zijn door het oog van de naald gegaan. Alle hulde aan David, Kebba, Paul en Ollie en hun zoon Steven en Mamadou en Mariama. Alle bouwlieden en lassers, metselaren en de buurkindjes Ebrima en Allesan, die vandaag beiden een voetbal krijgen.
Onze focus zal de komende periode liggen op het brandveilig maken van ons project. We zullen de muur ophogen met tenminste 3 lagen, 6 x 3000 en 5000 liter watertanks met tuinslangen eraan en watertoevoer. Het gebeurt jaarlijks dat branden aangestoken worden om ons heen, maar zo dichtbij en heftig… dat willen we niet nog eens meemaken.
Natuurlijk een verschrikkelijke kostenpost maar… ik denk dat we gezien het gebrek aan institutionele ondersteuning van regering, weinig keus hebben dan voor onze eigen veiligheid te moeten zorgen.
De apen zijn gevlucht, de gaten die we in de muur maakten voor kruipend gedierte om bij ons water te kunnen halen, zullen zeker levens hebben gered. De volgende morgen toen ik alle bijen inspecteerde, stond ik oog in oog met een hele grote vrouwelijke monitor lizard die water kwam drinken en ontdekte ik dat een van onze Nederlandse bijenkastenkasten nu een eekhoorn kraamkamer is geworden.
De vogels, bijen, enz. leken door te gaan met hun leven. De lekkende kranen hier en daar zijn een paradijs voor alle kolibries, wevers, vele andere vogels, bijen, stokstaartjes en leguanen.
De schrik zal ons nog lange tijd bijblijven maar we proberen de energie maar om te zetten in het bewerken van oplossingen en preventieve maatregelen.
De brandweermannen!
