Het was een bewogen maand. Na de brand van 16 maart, knokken we hard om zaken op orde te houden. Het personeelsbestand is gekrompen vanwege ernstige diefstal in Kololi op kantoor. Dat ging op zo’n slinkse wijze dat niet waarschijnlijk een éénmansactie is geweest. Onze collega Jan die zich aangesproken voelde, is op stel en sprong vertrokken en helpt nu in Mariamakunda met de klussen in de Busy Bee Nature Residence, op de projectsite.
Het kantoor in Kololi was dus van de ene op de andere dag onbemand. We doen ons best om met z’n allen de lege ruimte op te vullen maar leuk is het bepaald niet.
Zo langzamerhand verlies ik ook wel een beetje de hoop. Het steeds weer opnieuw moeten enthousiasmeren en uitleggen is vermoeiend.
Mensen leren nooit, zo lijkt het, zelfstandig te werken, je moet alles en alles en alle stomme details blijven controleren. Niemand ziet het nut van vooruit denken of plannen, het zit hier gewoon niet in de mensen en ik krijg het er ook niet in! Ik heb goede mensen hoor, maar dat feit blijft.
Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat een belangrijke oorzaak van het verminderde denkvermogen te maken heeft met het feit dat mensen ongezond zijn gaan eten de laatste decennia. De komst van rijst, witbrood en de tsunami van smaakstoffen die vol zitten met zout en MSG’s, maakten dat mensen zeer gezonde granen zoals millet cherreh, rouie, sanghal, etc.) die veel tijd vergen om te bereiden, lieten staan. Veel personeelsleden hebben nog nooit gehoord van cherreh mboum (cherreh is gemaakt van millet en mboum, de saus van gestampte pinda’s en Moringa. Dat was een ‘poor man’s diet’ tot de rijst kwam. Echter zijn de mensen die ermee opgegroeid zijn onmiddellijk herkenbaar als slimmer, efficiënter en fysiek veel en veel sterker. Hersenbloedingen en herseninfarcten kwamen m.i. met de tsunami van smaakstoffen. Toen ik in Gambia aankwam, in 1994, was er alleen Maggi, en kregen alleen enkele oude mensen hersenbloedingen. Kort daarna begon de stroom van andere merken die als golven over het land vloeiden en slechts een jaar erna zagen we jonge mensen met hersenbloedingen en infarcten. Zelfs als mijn personeelslid voor slechts 6 man kookt, doet ze er wel 6 blokjes van het één of ander in. Als ik er wat van zeg, krijg ik als antwoord: “Aunty Clau, we’re used to it already”.
Hopelijk honing!
Spoedig gaan we de bijenkasten bekijken en op zoek naar honing. Van onze collega bijenhouders horen we dat ze vorig seizoen van 25 volken maar 104 kilo, dus zeg maar 72 liter pure honing hadden. Wij ook zoiets. Niet te geloven als je in de vakliteratuur leest dat iedere ‘matige kast’ toch minimaal 15 liter honing moet kunnen opbrengen per jaar! Wij (en onze collega imkers) oogsten bij lange na geen 375 liter per jaar, maar slechts 20% van wat er minimaal opgebracht zou moeten worden. Waardoor het komt…?
Heftige temperatuurschommelingen en ontbossing…? Het is mogelijk maar we zien óók dat daar waar het erg moeilijk overleven is, de bijen wel wat honing maken. Dit staat in schril contrast met de bijenvolken die het juist heel goed hebben. Zij passen zich aan aan de overvloed die we voor ze hebben gecreëerd, door bomen en planten en water te garanderen. En zij maken dus geen honingvoorraad aan! Je kan het hier niet voorspellen, bijna iedere moeite tot verbetering moet leiden, geeft een ander resultaat dan verwacht, zo lijkt het wel.
Een PUM-vrijwilligster zij ooit tegen me: “Claudette, tijdens mijn dertien jaar in Guatemala heb ik geleerd ‘beter is vaak de vijand van goed’.” Ik moet er vaak aan denken omdat ik het altijd té graag beter wil doen.
OIC
Gambia heeft eindelijk de OIC-Summit (Moslimconferentie) achter de rug. De opkomst hier, op 4 en 5 mei, was bepaald niet zoals verwacht. Veel van 57 leden vlogen naar Dakar en woonden de Summit bij via Zoom. We hebben in Gambia niet zoveel parkeerplaatsen voor vliegtuigen. En de meesten stuurden ‘slechts’ een minister. De voorbereidingen (wegen aanleg, enz.) heeft Gambia jaren in de greep gehouden. De nieuwe snelweg heeft nu eindelijk strepen maar alleen dáár waar de gasten passeerden, de rest van de weg heeft ze nog steeds niet. Weer zo’n typisch voorbeeld van ‘laten we vooral niet moe worden van onnodige zaken uitvoeren’. Economische winst is daarmee weer deels van de tafel geveegd want een gemiddelde burger waagt zich in het donker niet op de gevaarlijke snelweg en hier is hier om 19.30 donker. Verkeerslachtoffers blijven een drama, vooral veel dieren worden de dupe van veel te hard of slecht rijdende chauffeurs.
AMS (Aloe Vera Moringa Sheabutter) Cream
We zijn verheugd dat we een aandeel mogen leveren in de ondersteuning van het helpen genezen van verbrande paarden, ezels, honden, enz. die helaas in grote aantallen worden gemeld en gelukkig worden opgenomen bij The Gambian Horse & Donkey Trust (GHDT). We maakten vorige week 5 liter, dezelfde week nog eens 7 liter voor additionele slachtoffers, gisteren 3 liter voor de Gunjur Dog Patrol die honden met ernstige huidschade door maden, ermee behandelen. Zojuist maakten we een additionele 10 kilo voor GHDT die verbrande paarden, ezels en honden opvangen. De foto’s, die ik mee bekijk om het verloop van genezing te volgen, veroorzaken veel slapeloze nachten. Shango (paard), een zeer ernstig slachtoffer is zojuist gediagnostiseerd met Tetanus. Brandwonden betreffen allerminst alleen de huid, vooral in ernstigere gevallen zijn de door brandwonden veroorzaakte pathofysiologische gevolgen haast onmogelijk te behandelen.
Wel fijn dat we wat nuttigs kunnen bijdragen. Soms vinden we ook sponsoren voor onze producten. Mijn tante sponsorde de 5 liter, dat was voor GHDT een zeer prettige meevaller.
Vrienden en familie sponsoren maandelijks een paar zakken droogvoer voor het arsenaal aan honden dat daar ook zit. GHDT zoekt voor veel honden een goed thuis!
Vuurdoop Schoolexcursies
Met een school uit Mariamakunda hebben we één van de twee leerzame school- excursies die we hebben gecreëerd, proefgedraaid. De leerlingen waren razend enthousiast dat dit alles in hun dorp te leren viel, de meesten wisten niet eens dat het er was! We kwamen een meisje op het spoor met een erg hoge bloeddruk toen we van enkelen hun bloeddruk opnamen en hen uitlegden wat okay is en wat niet. Hoe je hoge bloeddruk op kan lopen en hoe je ermee om kan gaan. In Gambia is hoge bloeddruk een gigantisch aanwezig probleem, ook onder jonge mensen. We gaan een Whatsappgroep opzetten en YouTubekanaal voor meer info als we een vrijwilliger kunnen vinden die dat een kop en een staart kan geven.
De Aloë-brandwondenbehandelingen vonden ze helemáál geweldig! Voelen, proeven, patiënt spelen en verbonden worden… Ook stelden ze tot onze grote vreugde veel en goede vragen. We hebben ervan geleerd en gaan wat puntjes op de i zetten om het nog leuker te maken en te stroomlijnen.
De spelen van bamboe, gemaakt door Maaike en Kebba, vonden ze ook erg leuk. De opstart was even lastig maar toen ze de smaak te pakken hadden, was het een gezellige bende.
En wat zien die Gambiaanse schoolkinderen er toch prachtig en keurig uit. Bekijk de foto’s maar eens. Daar kunnen we in NL nog een puntje aan zuigen ☺.
In een later stadium gaan we de Bijenexcursie ook aan hen aanbieden. Het wordt almaar mooier en mooier, daar op de projectsite!
Kololi
Het wordt moeilijker om werk te vinden voor ons personeel in Kololi. We hebben net moeten besluiten om voor het laagseizoen éénmaal per week yoghurt te leveren in plaats van tweemaal. Dat resulteert in slechts 2 tot maximaal 3 dagen werk per week. Ik heb me er jaren rot over gevoeld en altijd geprobeerd werk te blijven zoeken voor mijn personeel. Echter is het ook zo dat steeds als er wat te vieren valt, ze het gewoon vinden om een paar dagen langer vrij te nemen, zonder toestemming en daarom heb ik nu besloten om te doen wat ik moet doen om het bedrijf in leven te houden met de mindere koopkracht van onze klanten en het sluiten van het toeristenseizoen. Evengoed met een
bloedend hart omdat de salarissen in dit land niet passen bij de kosten van levensonderhoud en meer verlies van salaris grote impact heeft.
Arme Ollie
Het verdrietige nieuws trof ons dat Paul, de man van Ollie (onze brandwonden- verpleegster en verzorgster van vele zaken in Mariamakunda), zijn drie kinderen eergisteren heeft opgepakt, al hun spullen heeft ingepakt en met hen is vertrokken naar een buurland om daar te gaan wonen bij zijn familie. Zijn slechte fysieke toestand, de pijn die hij steeds heeft, heeft hem dusdanig depressief gemaakt dat hij met niemand meer vrede heeft en zichzelf ‘verwijderd heeft’ van waar hij voelde geen toekomst te hebben. De excessen van zijn gedrag, vooral tegen Kebba maar ook tegen veel anderen, werden voor ons onacceptabel en voor Paul gevaarlijk. Ieder mens, ook de tolerante Kebba, heeft een grens. Echter heeft Paul er wel 20 trouwe dienstjaren opzitten en voelt het afschuwelijk dat we hem, ondanks al onze moeite, niet konden helpen. Ollie woont dus nu ineens alleen met haar oudste dochter (die een andere vader heeft) en haar kleine baby van slechts enkele maanden oud. Helemaal alleen op 30’000m2… We helpen haar de moed erin te houden en we zullen haar uiteraard ondersteunen maar dit is toch ook weer een heel vervelende situatie. Tarzan, onze hond, houdt de wacht en ligt tegen haar deur aangeperst en neemt zijn taak serieus. Mijn maag draait om als ik er alleen al denk aan hoe de kindjes en Ollie zich moeten voelen, zo plots uitééngerukt. Niet wetend of ze elkaar ooit terugzien…
Werk aan de winkel
In Mariamakunda gaan we beginnen met het wassen van de ongeveer 2000 potjes die we in december nodig hebben voor de pindakaas, enz. In Kololi hebben we de laatste Coco Delight-productie gedaan, in de zonneovens, voordat het regenseizoen begint.
We wachten nu op de droge Moringzaden zodat we olie kunnen draaien, een zware klus. En dan wachten we op de Moringabladeren die in MK gedroogd worden en we vervolgens hier verpakken om zo een voorraad aan te leggen voor het volgende seizoen.
We zullen ook een beetje Mangojam maken als de mango’s van de bomen vallen de komende weken.
ABCC
De patiëntjes blijven komen en gaan. Een grote frustratie die nooit zal wennen is de overtuiging van de oudere generatie die van mening zijn dat brandwonden aan de lucht moeten drogen en niet verbonden mogen worden. Dat beslissen zij voor de jongeren. Dus net als we na dagen behandelen de meuk van teerachtige smurrie, die ze op een brandwond doen, eraf hebben gekregen, wordt de patiënt door een ouder bij ons weggehouden en kunnen we het baby’tje verder niet meer helpen omdat de moeder moet luisteren naar een ouder persoon. Zo verloren we in de afgelopen paar weken twee ernstig verbrandde patiëntjes (een van 9 maanden, haar hele hoofdje, oren, schouders en borst waren verbrand, en een van 16 maanden met die met de billen in de kookpot was gevallen en van middenrif tot vlak boven knieholten pittig was verbrand). Zij hadden, gezien de ernst van hun schade, echt veel beter bij ons kunnen blijven. Ik wil liever niet weten hoe het met hen afloopt, maar ik kan me er een voorstelling van maken. We geven ze echt niet gauw op, hoor! We bellen, rijden er soms heen en praten als Brugman om ze niet te verliezen maar… moeders staan vaak onder druk omdat zij immers toch al zo waardeloos waren dat ze hun kind lieten verbranden (al was ze ondertussen aan het wassen en koken tegelijk en zwanger van de volgende… en zat hij, de vader, attaya te drinken of te roken of lag hij te slapen!).
Gelukkig hebben we ook veel patiëntjes mogen helpen en blijft de stroom doorlopen. De zwaarder verbrande kindjes blijven we soms een paar jaar volgen voor ons onderzoek. De ouders zijn dan toch wel zo dankbaar dat zij trouw blijven terugkomen of dat zij op ons verzoek foto’s sturen van het verloop van de ontwikkelingen van de huid. Onze lijst van ‘vrienden’ is lang geworden door mensen die het zo op prijs stellen dat we op elkaars pad zijn gekomen. Die brengen ook vaak weer nieuwe patiëntjes aan.
Bloeddruk project
Binnenkort gaan we weer een gratis bloeddruk check regelen voor alle dorpelingen die het wensen. Ellen, Kebba en Ollie gaan dan met een tafel, de bloeddruk meters, pen en papier naar de markt en dan vormt zich vanzelf een lange rij vrouwen waarna, als sluitstuk, ook een ritsje mannen. We houden de gegevens bij en zagen dat in Mariamakunda de bloeddrukken aanmerkelijk hoger lagen dan in Sarapatte, het buurdorp. We zullen op den duur de gegevens proberen te analyseren en erop anticiperen waar dat kan. Ondertussen is bijna het hele bestuur zich aan het inlezen op allerlei onderzoeken die gericht zijn op het verlagen van bloeddruk op natuurlijke wijze met planten van hier. Zo proberen we ons zo breed mogelijk te oriënteren alvorens adviezen te geven hoe mensen hun hoge bloeddruk kunnen managen door voeding.
O.a. Moringa, knoflook en Hibiscus Sabdariffa (wonjo) zijn zeer waardevolle planten in deze strijd tegen hoge bloeddruk.
Zo, dit was het weer even voor nu.
Zonnige groet,
Claudette
