Ik vraag me soms af hoe ik steeds weer de “wijsheid” kan vinden om, de vaak onmogelijke zaken waarmee ik te maken krijg, op te lossen.
De afgelopen twee jaar probeer ik het hoofd te bieden aan het probleem in M-kunda tussen Hawa, mijn gouden verpleegster, die wonderen verricht vanwege de passie waarmee zij haar taak in het brandwondencentrum uitvoert. En haar echtgenoot Abdulai, waar zij vier kinderen van heeft en op wie zij straalverliefd is. Hij heeft zijn oog laten vallen op een andere dame en heeft die dame en haar familie beloofd met haar te zullen trouwen. Hawa is er totaal kapot van. Hij denkt de dame in hetzelfde bed als waar Hawa met hem in slaapt, te kunnen leggen. Maar op mijn hoofd is geen haar die daaraan denkt, sterker nog… mijn bloed gaat ervan koken dat hij denkt dat dat wel okay is. Ik heb hem verboden om dat mens in mijn huis te laten slapen.
Maar… hij is een Afrikaan, een moslim, hem is het helemaal niet vreemd, noch in dit land, om meerder vrouwen te hebben. Echter heb ik nooit een vrouw ontmoet die het wel okay vindt om er een tweede vrouw bij te moeten tolereren, op één uitzondering na. Het is een langslepend drama van veel verdriet, boosheid en weerstand. Gisteren stond er een artikel in de krant dat vrouw 1, vrouw twee die hoogzwanger was, met kokende olie overgoot. Dat soort zaken horen bij polygamie.
Wat het probleem nog veel gecompliceerder maakt, is dat Abdulai zijn Hawa juist beticht van ontrouw en wel met mijn manager Kebba. Nu eiste A-lai vorige week dat ik iemand anders in dienst zou nemen om met Hawa te werken omdat hij persé niet meer wil dat zijn vrouw met Kebba werkt.
Wat een oen, hij is dagenlang weg, avonden pas om middernacht thuis om bij de andere dame te zijn… maar nee, hij verdenkt hen vooral als er andere mensen op het terrein zijn op klaarlichte dag. Hoe logisch is dat? Uren, dagen, weken hebben we hem tot reden proberen te brengen in het verleden. Hij knikt altijd ja, dat hij het helemaal begrijpt en doet vervolgens wat ie wil.
Dit is ongeveer de tiende keer dat hij eist dat zijn vrouw stopt met werken. Alle mensen die ik in de afgelopen twee jaren heb gebracht, zijn binnen een maand verdwenen, alleen omdat hij passief aangeeft hun aanwezigheid niet te wensen. Ongelooflijk!
Natuurlijk maakt hij niet de dienst uit en heb ik dit keer het besluit genomen: “Iedere keer als jij wenst dat je vrouw stopt met werken, stop jij ook én ga je mijn huis uit.” Wie niet voor me werkt, heeft daar niets te zoeken. Dit keer is hij vastbesloten… maar is hij na vijf dagen zoeken naar een huis en 5 dagen zijn gezin geen eten te geven, weer in tranen thuisgekomen om excuses aan te bieden aan zijn vrouw… maar hoelang duurt die spijt… en daarmee zijn we er sowieso niet natuurlijk…
Ik hoor jullie allemaal denken: “Gooi hem eruit! Wie heeft zo’n gast nodig?”
Dan is er de andere kant: hij is een rustige man, prettig en respectvol naar mij, hij brengt geen vrienden en familie, geen dronkaards of cannabis rokers, hij is nooit weg voor begrafenissen of andere familieaangelegenheden zoals bijna ieder ander wel. Hij gaat niet dagenlang op reis maar is er in principe altijd. Hij verkoopt mijn spullen niet stiekem, enz. Hij is goed met de bijen.
Dát is allemaal niet zomaar in een ander te vinden… bovendien zou ik Hawa kwijtraken die onvervangbaar lijkt. Om maar niet te spreken over hun kinderen, die zo ontzettend leuk bevriend zijn met het gezin dat op ons MK2 land ernaast woont.
De onzekere situatie en mijn medelijden voor Hawa en kinderen, houden me nachtenlang bezig.
En dan vanmorgen…, een werkneemster die ongeveer zes jaar bij me in Kololi werkt, komt huilend binnen. Haar gezicht naast haar mond haar wond is gezwollen. Het blijkt veroorzaakt omdat haar jongere zusje haar heel hard heeft gebeten!!! Dat is de tweede keer. Diens tanden zijn diep doorgedrongen in haar vlees.
Zijzelf is midden dertig, heeft twee tienerzoons, een broer van 28 en nog een ander zusje en een moeder.
Niemand lukt het om dit 25-jarige, wrede zusje in de teugels te nemen, zelfs het religieuze hoofd van het dorp, ook hun oom, niet. Nu is het een politiezaak geworden. De dader zegt lak te hebben aan hen allen, dat ze haar zal blijven aanvallen totdat ze doodgaat… niemand weet waarom.
Mijn werkneemster heeft erg veel last van haar maagzweer. Ik zou niets liever willen dan haar weghalen waar ze woont. Dat is wat ze zelf ook wenst. Maar huizen in deze omgeving zijn heel erg duur, je betaalt met gemakt D2500,-/maand en dat is wat ze nu in het laagseizoen maximaal aan salaris heeft.
Bovendien beginnen de scholen hopelijk spoedig, het schoolgeld moet zij meestal van me lenen…
Hoe help ik haar zonder me met culturele/familiezaken te bemoeien? Voor mij is zij een belangrijke kracht, samen met Fanta, de langst werkenden.
Dus tja… niets doen betekent dat er straks nog ergere dingen gaan gebeuren, mogelijk fataal.
En nu mijn Fanta, mijn werkneemster ruim tien jaar die doof is, ze is in juni getrouwd met een man die doofstom is. Hij werkt ergens op kantoor. Hij woont in de meest verschrikkelijke hoek, waar al het water van Serekunda en Kanifing heenloopt, een moerasachtig gebied waar ook heel veel muggen zitten. Daar woont Fanta nu dus ook. Mijn Fanta is natuurlijk meteen zwanger. Maar omdat zij nu zo dramatisch woont, komt ze de helft van de tijd niet werken. Omdat we momenteel maar vier mensen in de productie hebben, is dat wel een groot probleem. Hoe lang tolereer ik dat, ten koste van ons, toch al zo moeilijk staande te houden, bedrijfje? De planning loopt hierdoor steeds in de war. Haar opzeggen zou mijn hart breken en het hare ook. Maar het regent nog wel twee maanden… en wat volgt daarna weer… door de druk van haar nieuwe schoonmoeder waarschijnlijk. Want als je trouwt, word je soort van eigendom van je schoonmoeder… zucht… allemaal lastige zaken.
Mijn watchman zegt dat de sleutel van de poort uit onze receptie werd gestolen. Hij heeft hem beslist niet buiten de deur verloren. Dus… de persoon die de sleutel gestolen heeft, weet dan ook waar ie voor is… m.a.w. dat we een nieuw poortslot moeten. Daarvoor hebben we 30 sleutels nodig, dat kost alles bij elkaar €120,-, hij neemt ook dagelijks per ongeluk de bedrijfstelefoon mee, die nu niet meer kan opladen… ik trek dus met pijn in mijn hart wel wat van zijn salaris af want ik kan zo niet doorgaan. Tegelijkertijd weet ik dat hij daardoor amper kan eten. Hoezo gerechtigheid…? Hoezo principes…? Hoezo “wie zich brandt moet maar op de blaren zitten”? Maar ik heb het ook niet liggen om alle schade door achteloosheid te blijven vergoeden, we kunnen er niet tegen werken!
De andere bewaker, rijdt de auto dezelfde week tegen de port, poort ontzet, poort verbogen, bumper van onze leveringsauto gebroken… schadepost… minimaal €150,-.
De chauffeur wil nadat hij door een stommiteit, uren op de markt vast heeft gestaan, een short cut nemen naar de laatste klant, over en zeer slechte modderweg. Hij laat de auto dusdanig in de blubber zakken, dat de accu onder de achterbank en de stoppendoos, in de modder zijn gezakt en de auto nu niet meer kan leveren. Daarna zegt hij dat de auto echt niet naar de garage hoeft, nu deze tijdelijk gerepareerd is. Hij redt het wel tot overmorgen. Nadat hij me overtuigde dat alles in orde was om morgen een rustige levering te kunnen doen zonder problemen, gaat hij naar huis. Uren later kom ik de fabriek uit en zie dat beide ramen helemaal open staan. Daarna blijkt dat ze niet dichtkunnen omdat de auto geen stroom krijgt en de accu naar de knoppen is. Daarna blijkt dat hij de ramen al vier dagen open heeft laten staan in de stromende regen. Dan ben je toch gestoord? Iedere dag zeg ik tegen die jongen: “Ik wil graag dat je met zorg met de auto omgaat, als er iets is dat niet in orde is, zeg het dan, rijdt er niet meer rond.“ Ik heb hem ontslagen omdat hij voor de derde keer in een week een drama veroorzaakte… nu rijdt een vrijwilliger even de leveringen met een andere vrijwilligster haar auto.
En dat terwijl k die jongen net beloofd had hem te zullen helpen zijn huisje af te maken zodat hij kon gaan trouwen met zijn droomvriendinnetje. Ik had hem een 24-uurs baantje gegeven bij mij thuis waar hij het dubbele verdiende van hier op een werkdag. Het maakt allemaal niet uit… je koopt met al die meelevendheid, geen loyaliteit.
En verder zijn er bedrijfsmatig natuurlijk ook gewoon de problemen, lekkage, stroomstoringen, de markt dicht, klanten die niet betalen, de overheid die adhoc absurde en domme beslissingen neemt, de lockdown, de ernstige persoonlijke drama’s die zich dagelijks afspelen, een heleboel zaken zijn niet meer te krijgen of verdubbeld in prijs. Het is haast onmogelijk om te werken op deze manier.
Niet werken is alle kleine lichtjes van hoop doven. Velen komen door weer en wind (wat hier niet gangbaar is, een regenbui is reden om niet naar je werk te gaan) omdat ze het heerlijk vinden hier op het werk. Effe thuis weg, effe gezellig werken, zonder stress en narigheid van de sociale wantoestanden thuis.
De jongen die de sleutel liet stelen, belt me in tranen afgelopen vrijdag. Zijn broer is in Mali gekidnapt, gemarteld en doorgeschoten door rebellen. Dat is een gangbare zaak. Het lichaam niet kunnen begraven is voor ieder ouder ondraaglijk. De Malinese diplomatieke vertegenwoordiging, zegt niets te kunnen doen. Ze hebben het land immers zelf niet in de hand.
Het vinden van antwoorden op alle problemen en trieste zaken vergt soms meer wijsheid dan ik bezit. Maar ik ben in zo’n geval wel de “baas” en die horen alles te weten en als het even kan op te lossen. Mijn man en zijn neven hebben, naar ik schat, 230 man personeel… dan moet je niet te veel begaan zijn want je gaat er kapot aan. Meevoelen is meelijden en als je dan niets kan doen om te helpen het probleem op te lossen of geen geld kan bieden waardoor ze even wat ademruimte krijgen … dat maakt ondernemen in Afrika is echt geen eenvoudige klus als je een “mens” bent.
In Nederland heb je een sociaal vangnet, dat hebben we hier natuurlijk niet.
We blijven vasthouden aan de positieve ontwikkelingen en mooie dingen die dagelijks ook gebeuren.
Ik put mijn kracht veelal uit de natuur en haar schoonheid. De ongelooflijke kracht van één vruchtje dat wel vijftig nieuwe planten kan geven. De gulle gift van de natuur die we zo vaak maar voor lief nemen.
Mariamakunda is prachtig groen, in de lucht suist het van vogels, bijen, vlinders. De bonenplantage groeit ongelooflijk hard, de Moringa’s staan er prachtig bij, de bananenplanten lijken te staan lachen. De pinda’s… zitten onder de grond, dus of ze die deze absurde regens overleven, weet ik niet zeker. De Aloe zal er ook geen lol van hebben maar de bomen, het bos… alles staat te genieten.
We hebben ook krakers… je weet wel, die stiekem in lege huizen gaan wonen… de eekhoorntjes proppen onze bijenkasten vol met hun bladeren, ik denk om een nestje te maken. Maar daar waren ze niet voor bedoeld natuurlijk.
De wegen zijn alleen nog maar blubber. Een kluns als ik ligt zo onderuit… hier en daar een blauwe plek, vieze broek, …ik heb altijd wel ergens een pleister opzitten.
Vorige week was ik in mijn tuin aan het werk. Ik zat van top tot teen onder de blubber… maar, oeps, ik was vergeten dat we hier “creeping erruption” hebben. Wormpjes die via je huid binnenkruipen en dan een rivieren netwerkje onder je huid leggen… brr, als je in Afrika bent… doe als de Afrikanen… die zouden zoiets als in de blubber gaan zitten, nooit doen. Ik dacht effe stoer te doen, zo dom!
Wat plaatjes van het Moringa drogen deze keer. Deze droger hebben we zelf ontwikkeld om juist in regenseizoen, veelvuldig beschikbaar blad te kunnen drogen.
